Szigeti, József; bis 1841 Trip(p)ammer, Tripámer (1822–1902), Schauspieler und Schriftsteller

Szigeti József, bis 1841 Trip(p)ammer, Tripámer, Schauspieler und Schriftsteller. Geb. Veszprim (Veszprém, H), 11. 5. 1822; gest. Budapest (H), 26. 2. 1902 (Ehrengrab: Fiumei úti Nemzeti Sírkert). Bruder von Imre S., Vater von Jolán S. (beide s. u.). – Nach der Schulausbildung in Veszprim stud. S. 1841 ein Jahr Rechtswiss. in Pest (Budapest), verließ jedoch gegen den Willen seiner Eltern die Univ., um Schauspieler zu werden. Er trat zuerst in Jászberény in der Truppe von Gábor Baky auf und wurde 1844 an das Pester Nationaltheater engag., wo er bis zu seiner Pensionierung 1895 tätig war. Ab 1865 war er Prof., ab 1879 Vizedir. der Pester bzw. Budapester Schauspielakad. Seine ersten schauspieler. Erfolge feierte S. in Liebhaberrollen, im Lauf seiner späteren Karriere glänzte er jedoch als hervorragender Charakterdarsteller in kom. Rollen. Neben →Ede Szigligeti und →Gregor v. Csiky war S. einer der erfolgreichsten ung. Dramatiker seiner Zeit, dessen Volksstücke und Lustspiele, in denen er auch selbst auftrat (u. a. Viola, 1851; A vén bakancsos és fia, a huszár, 1855; Rang és mód, 1882; Kolostorból, 1886), zum Standardrepertoire der ung. Bühnen gehörten. S. war ab 1865 Mitgl. der Kisfaludy-Ges., ab 1882 k. M. der MTA und ab 1895 Ehrenmitgl. des Budapester Nationaltheaters. Sein Bruder Imre S. (geb. Veszprim, 15. 10. 1831; gest. Budapest, 6. 6. 1902; Ehrengrab: Fiumei úti Nemzeti Sírkert) entschied sich ebenfalls für die Theaterlaufbahn und wirkte ab 1855 als Schauspieler an verschiedenen Provinzbühnen. 1860–68 leitete er ein eigenes Ensemble, das in Preßburg, Fünfkirchen (Pécs), Debrecen und Klausenburg (Cluj-Napoca) auftrat. 1868 ging er jedoch in Konkurs und wurde i. d. F. Mitgl. des Budapester Nationaltheaters, an dem er bis 1901 wirkte und u. a. in der Rolle des Antonio (Beaumarchais, Figaros Hochzeit), in der Titelrolle von →József Katonas „Bánk bán“, als Bolingbroke (Eugène Scribe, Das Glas Wasser) oder Theseus (Shakespeare, Ein Sommernachtstraum) Erfolge feierte. S.s Tochter Jolán S., ab 1878 Jolán Vízvári Gyuláné S. (geb. Pest/Budapest, 16. 1. 1855; gest. Velencze/Velence, H, 11. 8. 1907; Ehrengrab: Fiumei úti Nemzeti Sírkert), wirkte bereits als Kind in Theaterproduktionen mit, absolv. 1872 die Schauspielakad. in Pest und wurde 1874 Mitgl. des Nationaltheaters, avancierte allerdings erst im fortgeschrittenen Alter in Soubrettenrollen – u. a. als Borcsa (G. v. Csiky, A proletárok), Galambosné (ders., A nagymama), Madame Guichard (A. Dumas d. J., Monsieur Alphonse) und Mary (Shakespeare, Was ihr wollt) – zum Publikumsliebling.

Weitere Rollen: Arnolphe (Molière, Die Schule der Frauen); Harpagon (ders., Der Geizige); Monsieur Jourdain (ders., Der Bürger als Edelmann); Orgon (ders., Tartuffe); Coriolanus, Menenius Agrippa (W. Shakespeare, Coriolanus); Earl von Kent (ders., König Lear); Falstaff (ders., Heinrich IV.); Polonius (ders., Hamlet); Tobias von Rülps (ders., Was ihr wollt); Zettel (ders., Ein Sommernachtstraum); etc. – Publ. (s. auch Perényi; Darvay Nagy – Géczi): Egy színész naplója, 1856 (dt. in: Oesterr. Ztg., 1856, Nr. 553ff.); S. J. drámái, ed. J. Bayer, 1914.
L.: Pester Lloyd, 26. 2. 1902 (A.), 7. 6. 1902 (für Imre S., s. Emerich S.); Das geistige Ungarn (auch für Imre S., s. Emerich S.); Szinnyei (auch für Imre S.); Wurzbach; J. Perényi, in: Irodalomtörténet 4, 1915, S. 289ff. (m. W. u. L.); Magyar színművészeti lex. 4, 1931 (auch für Imre und Jolán S., m. B. von Jolán); I. Hofmann, S. J., 1934; Ö. Faragó, A magyar színészet országútján, 1947, S. 34ff.; Magyar színháztörténet 1–2, ed. Gy. Székely, 1990–2001, s. Reg.; Magyar színházművészeti lex., 1994 (auch für Imre und Jolán S., m. B. von Jolán); S. J. 1822–1902, ed. A. Darvay Nagy – J. Géczi, 1999 (m. W. u. L.); Új magyar irodalmi lex. 3, 2. Aufl. 2000; L. Markó u. a., A MTA tagjai 1825–2002, 3, 2003 (m. B.); Új magyar életrajzi lex. 6, 2007.
(Á. Z. Bernád)  
PUBLIKATION: ÖBL 1815-1950, Bd. 14 (Lfg. 64, 2013), S. 153
Bd. <==> | |<1  <=−10<=  S. 1 =>+10=>
Bd. <==> | |<1  <=−10<=  S. 1 =>+10=>