Vikár, Béla; Ps. Tatár Péter (1859–1945), Stenograph, Ethnograph, Musikethnologe und Übersetzer

Vikár Béla, Ps. Tatár Péter, Stenograph, Ethnograph, Musikethnologe und Übersetzer. Geb. Hetes (H), 1. 4. 1859; gest. Dunavecse (H), 22. 9. 1945; evang. HB. Sohn des ref. Pfarrers János V. und seiner Frau Veronika V., geb. Szomju; verheiratet mit Kornélia V., geb. Böke. – Nach dem Schulbesuch in Pápa und Fünfkirchen stud. V. 1877–84 u. a. bei →Ágost Greguss und →Paul v. Gyulai ung. Sprache und Literatur an der Univ. Budapest. V., der bereits während des Stud. Vorlesungen stenograph. festhielt, war 1883–84 Sekr. von →Menyhért Gf. Lónyay v. Nagylónya u. Vásárosnamény und wirkte 1889–1921 als Stenograph im ung. RT, ab 1921 als Leiter des stenograph. Bureaus im Parlament. 1886–93 und 1903–09 Red. der stenograph. Fachz. „Gyorsírászati Lapok“, unterrichtete er auch an der Kgl. Ung. Oriental. Handelsakad. in Budapest. 1889 unternahm V. eine Stud.reise nach Russland, um Sprache, Literatur und Kultur der Finnen zu stud. und ethnolog. Objekte für das Ung. Nationalmus. zu sammeln. Nach seiner Rückkehr begann er mit dem Sammeln und der Erforschung der traditionellen Volksmusik in Ungarn, die er stenograph. festhielt bzw. ab 1896 weltweit als Erster phonographierte. Diese Aufnahmen wurden 1900 auf der Weltausst. in Paris präsentiert und später von Béla Bartók transkribiert. V. trat auch durch ethnograph. Publ. („Somogymegye népköltése“, 1905; „A regös ének“, 1907), eine Ed. ung. Volksdichtung („A magyar népköltés remekei“, 2 Bde., 1907) sowie als Mitbegründer und 1892–96 Red. des Wochenbl. „Élet“, eines der wichtigsten Foren für Ethnographie in Ungarn, hervor. Des Weiteren red. er 1894–98 die polit. und literar. Z. „West-Östliche Rundschau“ und ab 1917 die Z. „Turán“. Große und bleibende Verdienste erwarb sich V. durch die ung. Übers. des finn. Nationalepos „Kalevala“ (1909), des Epos „Der Recke im Tigerfell“ („Tariel a párducbőrös lovag“, 1917) des georg. Dichters Schota Rustaweli sowie durch die Übertragung der Fabeln von Jean de La Fontaine, „La Fontaine összes meséi“ (1929). Ab 1908 k. M. der Finn.-Ugrischen Ges., ab 1911 k. M. der MTA, war V. u. a. Mitgl. der Finn. Akad. der Wiss. (Suomalainen Tiedeakatemia) und der Finn. Literaturges. (Suomalaisen Kirjallisuuden Seura), 1892–93 Vizepräs., 1893–94 und 1904–13 Präs., später Ehrenmitgl. des Landesverbands der ung. Stenographen (Magyar Gyorsírók Egyesülete), 1892–95 Sekr., 1896–97 Gen.sekr. der Ung. Ethnograph. Ges. (Magyar Néprajzi Társaság), 1920 Gründer und i. d. F. Gen.sekr. der ung. La Fontaine-Literaturges. sowie 1922 Gründungsmitgl. der ung. Goethe-Ges. V. gehörte ab 1894 der Budapester Freimaurerloge Könyves Kálmán an.

Weitere W. (s. auch Markó; Kozák; A. Terbócs, V. B.-bibliográfia, 1999): Gáti I. steganographiája, 1889; Kalevalai tanulmányok, 1901; Petőfi az északi népeknél, 1911; Gyorsírói emlékeimből, 1931. – Ed.: Hommage à Petőfi, 1923. – Übers.: Tábortüzek, ed. und übers. gem. m. É. Vikár, 1915; Északi fény, ed. und übers. gem. m. anderen, 1938.
L.: Brockhaus–Riemann, ung. Ausg.; M. Életr. Lex. (m. B.); M. Irodalmi Lex. I, II (m. B.); Markó (m. B. u. W.); Révai; Szinnyei; ÚMÉL (m. B.); A magyar muzsika könyve, ed. I. Molnár, 1936; Who’s Who in Central and East-Europe 1935/36, ed. St. Taylor, 1937; Ki kicsoda? Kortársak lex., 1937; J. Ernst, V. B. élete, kora és gyorsírástörténeti szerepe, 1941; B. Korompay, in: Ethnographia 56, 1945, S. 81f.; L. Gombos, in: Magyar Nyelvőr 70, 1946, S. 5ff.; B. Korompay, in: Nyelvtudományi Közlemények 61, 1959, S. 388ff.; I. Volly, Somogyi „Kalevala“, 1959; Z. Kodály, Visszatekintés 2, 1964, S. 403f.; Magyar néprajzi lex. 5, 1982; V. B. nyomában, ed. A. Laczkó, 1984; Finnugor életrajzi lex., ed. P. Domkos, 1990; I. Olsvai, in: Néprajzi Értekezések 79, 1997, S. 91ff.; Új magyar irodalmi lex. 3, 2. Aufl. 2000; Magyar nagylex. 18, 2004; P. Kozák, Névpont (m. W., online, Zugriff 17. 6. 2016).
(Á. Z. Bernád)   
PUBLIKATION: ÖBL 1815-1950, Bd. 15 (Lfg. 68, 2017), S. 277f.
Bd. <==> | |<1  <=−10<=  S. 1 =>+10=>
Bd. <==> | |<1  <=−10<=  S. 1 =>+10=>